2.11 Madagaskar
De oplettende lezer heeft inmiddels geconstateerd dat er veel mineralen afkomstig zijn van Madagaskar, voor velen een totaal onbekende plek op de aardbol.
Madagaskar is een eiland in de Indische Oceaan. Het ligt voor de kust van Afrika en is het op 3 na grootste eiland ter wereld. In oppervlakte is het ongeveer 15 keer zo groot als Nederland en er wonen c.a. 27 miljoen mensen.
Zo’n 110 miljoen jaar geleden maakte Madagaskar zich, samen met India, los van het oercontinent Pangea, ter hoogte van wat nu Somalië is.
Afb. 2 (links): Madagaskar t.o.v. het continent.
India dreef razendsnel naar het noordoosten en knalde daar op de Aziatische landmassa. Zo werd (en wordt nog steeds) het Himalaya-gebergte gevormd.
Afb. 1 (links): Madagaskar. (Bron: www.djozer.be)
Madagaskar deed het wat rustiger aan en stopte zo’n 400 km uit de kust van Mozambique. Dat was ver genoeg om weinig tot geen uitwisseling te hebben met andere delen van de wereld wat betreft flora en fauna. Op Madagaskar leeft dan ook een enorme hoeveelheid unieke plant- en diersoorten.
Afb. 3: Ringstaartmaki’s komen (in het wild) uitsluitend op Madagaskar voor. (Bron: www.wildlands.nl)
Homo Sapiens arriveerde pas rond het begin van onze jaartelling op Madagaskar. Opvallend genoeg kwamen deze mensen niet uit Afrika op 400 km afstand, maar van de Indonesische archipel, die 6.000 km ver weg ligt.
Eind 19e eeuw ging Europa zich met het eiland bemoeien en werd het veroverd door Frankrijk. In 1960 werd het weer zelfstandig, maar politiek is het er zeer roerig.
Klimatologisch zijn er op het eiland grote verschillen. Door het hoge gebergte en de overwegend oostelijke wind valt er aan de oostkant bijzonder veel regen. De daardoor ontstane regenwouden, die een enorme soortenrijkdom herbergen, worden helaas in snel tempo gekapt, waardoor een ecologische ramp dreigt.
Afb.4: Regenwoud in Oost-Madagaskar. (Bron: Trouw)
Afb. 5: Een ‘Baobab van Grandidier’. (Bron: Wikipedia)
Diezelfde bergen houden de wolken tegen, waardoor het midden van het eiland weer uiterst droog en woestijnachtig is.
Ook de klimaat-verandering laat zijn sporen na, waardoor op het zuidelijk deel van het eiland inmiddels ook al enkele jaren grote droogte heerst.
Afb. 7: Het midden van Madagaskar is erg droog. (Bron: de Volkskrant)
Afb. 6 (links): Het ‘Stenen Woud’. Deze kalkstenen bergpunten zijn tot 100 m hoog. (Bron: www.matoketours.nl)
De armoede zorgt er ook voor dat veel edelstenen en mineralen in illegale mijnen gewonnen worden. Dit veroorzaakt conflicten over grondbezit tussen naburige dorpen. Zo werd de toenmalige toeristische trekpleister Adranondambo in 2014 verwoest en de bevolking uitgemoord door de bewoners van een naburig dorp. (Bron: Wikipedia)
Ondanks de grote natuurlijke rijkdom is het overgrote deel van de bevolking straatarm. Dit heeft zijn weerslag op de gezondheid: de kindersterfte is zeer hoog en in 2017 was er zelfs een longpest-epidemie!
Dit werpt de vraag op of je wel met een gerust geweten mineralen uit Madagaskar kunt verzamelen. Help je de bevolking door die te kopen of juist niet? Helaas bestaat er nog niet zoiets als een fair-trade merk voor stenen en mineralen.
Langzamerhand komt er wel wat meer aandacht hiervoor. Inmiddels zijn er enkele verkopers die van zichzelf zeggen dat zij alleen stenen kopen en verkopen als duidelijk is onder welke omstandigheden de stenen worden gewonnen en of de mijnwerkers een billijke prijs voor hun inspanningen ontvangen.
Van het overgrote deel van het aanbod weet je dit echter niet.
Afb. 8: Bol van oceaan-jaspis.
Afb. 9: Bol van oceaan-jaspis.
Oceaan-jaspis
is een typische steen uit Madagaskar. Vroeger spoelden de brokken gewoon aan op het strand en kon je ze daar oprapen. Inmiddels wordt de steen uit bij eb droog vallende rotsen gehakt.
De stenen hebben vaak kleine holtes (ontstaan door organismes?), die ze een wat rauw uiterlijk meegeven, ook als ze geslepen zijn. Ook zie je vaak spikkels, waarschijnlijk oude holtes, die later weer opgevuld zijn.
De naam 'oceaan-jaspis' is overigens misleidend, het betreft n.l. geen jaspis (een kwarts), maar rhyoliet, een mengsel van mineralen met een hoog veldspaat-gehalte en maximaal 40% kwarts.
Afb. 10: Bol van oceaan-jaspis.
Afb. 11: Een jumbo van oceaan-jaspis.
In het noordoosten van Madagaskar wordt ongeveer 80% van alle vanille in de wereld geproduceerd. De hoge prijs van vanille gecombineerd met de enorme armoede onder de bevolking leidt tot allerhande misstanden: corruptie, diefstal en lokale milities, die vanilledieven standrechtelijk executeren. (Bron: Wikipedia)
Zoals je ziet is de verscheidenheid aan kleuren en patronen enorm. Toch zullen de meeste verzamelaars de stenen onmiddellijk herkennen als oceaan-jaspis.
Afb. 12 t/m 18: Allemaal bollen van oceaan-jaspis.
Is dit al onze oceaan-jaspis? En waarom zijn het allemaal bollen? Nee, we hebben er nog meer. En om mij onbekende redenen wordt oceaan-jaspis vaak aangeboden in bol-vorm.
Dat vóór WO II het antisemitisme in Europa wijdverbreid was blijkt uit de plannen, die kort na WO I (en dus lang voordat de Nazi's aan de macht kwamen) gemaakt werden, om de Joden uit Europa te deporteren naar Madagaskar: het zogenaamde Madagaskar-plan.
Lees en huiver: https://nl.wikipedia.org/wiki/Madagaskarplan
Afb. 19: Links een ‘fairy dream’ en rechts een morondaviet. Deze namen worden regelmatig door elkaar heen gebruikt. Beide, net als alle oceaan-jaspissen, afkomstig uit Madagaskar.
Afb. 20 (rechts): De vlag van Madagaskar.
Ik ben langs eerdere pagina's gelopen om te kijken welke stenen uit Madagaskar we al tegen zijn gekomen. Dat zijn tot nu toe: 'fairy dream', dendriet opaal, zwarte opaal, rode jaspis, rhodoniet, chrysopraas, labradorieten, ijzerkwarts en grandidieriet (ook genoemd naar Alfred Grandidier, net als de eerder getoonde baobab).
Maar het eiland levert nog veel meer moois aan mineralen. Voorbeeld: op een Catawiki-veiling van stenen en mineralen worden op de dag, waarop ik dit schrijf, 118 items aangeboden. Daarvan hebben er maar liefst 26 hun oorsprong in Madagaskar. Het is weliswaar een piepklein steekproefje, maar toch…
